Rotterdam vanuit de wolken

Parels uit de Hofmeester-schat

Fotograaf Bart Hofmeester (1921-2001) was een van de pioniers van de commerciële luchtfotografie. Vanaf de jaren 50 hing de Rotterdammer geregeld in een Cessna ergens boven Nederland, maar vooral boven de Rotterdamse havens. ,,Ik heb Nederland zien groeien onder mijn vingers,” vertelde hij ooit tegen een journalist van dagblad Het Vrije Volk.



De archieven van zijn bedrijf AeroCamera Bart Hofmeester groeiden en groeiden. De collectie van honderdduizenden foto’s vormt een bijzondere, zeldzame verzameling van beelden die een prachtig overzicht schetsen van het naoorlogse Nederland. Wie de honderden dozen met afdrukken doorkijkt, ziet de geschiedenis onder zijn ogen voorbijtrekken. De kale vlakte van de platgebombardeerde binnenstad wordt langzaam gevuld. De Rotterdamse haven schuift gestaag van de stad richting kust.

De lenzen van Hofmeesters camera’s legden het allemaal vast: de aanleg van de Botlek, de Europoort. De graaf- en baggermachines die stukje bij beetje de agrarische polders op het eiland Rozenburg weghapten. Natuurgebied de Beer, tussen Voorne en Hoek van Holland, werd opgeofferd voor onze welvaart. Bruggen, tunnels, ringwegen.

Zwart-witbeelden geven weer hoe in de loop van enkele decennia dorpen verdwenen en andere dorpen uitgroeiden tot steden. Hoe landbouwgrond werd omgezet in bouwterreinen voor raffinaderijen. Opgespoten en uitgebaggerd voor kades en kanalen. Voor havens waar de grootste schepen ter wereld kunnen aanmeren.

Geen enkele foto in dit boek zou vandaag de dag nog gemaakt kunnen worden. Alles is ingehaald door de tijd. Maar de beelden die Hofmeester maakte, met die grote zwarte camera in zijn handen gekneld, zitten voor altijd in ons collectieve geheugen geprent. En hij moest ook nog eens rekening houden met de strenge censuurregels voor luchtvaartfotografie van de overheid in die tijd.



Hofmeester begreep dat zijn werk historische waarde zou krijgen. Hij was zuinig op zijn archief, dat naar schatting twee miljoen foto's telt. Dat ongelofelijk mooie archief is nu voor het eerst ontgonnen. Dit boek toont een greep uit die rijke collectie. Afgedrukt op groot formaat, zodat de beelden, gemaakt tussen 1950 en 1990, goed tot hun recht komen. Rotterdam, van Hoek van Holland en Maasvlakte tot Bolnes. Een nostalgische vogelvlucht door de jaren heen. Niet eerder zijn zo veel Rotterdamse wijken en havens vanuit de hoogte in één boek gepubliceerd. Alles is herkenbaar, maar je beseft ook: wat is er in die halve eeuw ongelofelijk veel veranderd.

Ruim twee jaar heeft een bevlogen team gewerkt aan het archiveren en selecteren van de tienduizenden foto’s. Het is een selectie geworden om van te watertanden. Foto’s die iedere Rotterdammer met trots vervullen en laten genieten van de parels uit de Hofmeester-schat.



De gelijknamige tentoonstelling in Museum Rotterdam is i.v.m. het coronavirus verplaatst naar 2021.