De vraag naar het zelf-zijn

De vraag ‘wie we eigenlijk zijn’ is actueel, omdat onze identiteit niet meer vanzelfsprekend is. Wij zijn eindig in tijd en ruimte, en door tijd en cultuur geconditioneerd. Voor zover we een identiteit hebben, ervaren we deze als beperkt, veranderlijk, gefragmenteerd en gevirtualiseerd. Wat blijft er van ons over? Toch hebben we het besef dat wij als zelf-zijn niet volledig opgaan in de wereld van beperkte en vluchtige verschijnselen. Hoe zijn beide typen van zelfervaring met elkaar te rijmen?

Dit was het onderwerp van een symposium waarin vooral de oude Upanishaden en de Advaita Vedânta aan het woord kwamen. In deze traditie wordt zowel de betrekkelijkheid als de absoluutheid van het zelf-zijn, zowel de differentie als het een-zijn, geradicaliseerd, waardoor beide in een 'non-dualiteit' (a-dvaita) bij elkaar komen. 'Ik ben niet dit en niet dat' en toch: 'ik ben dat', 'ik ben jij', 'ik ben het zelf van alles'. Opvallend is hierbij de eenheid van theorie en praktijk: de herkenning van de betrekkelijkheid van elke identiteit en van de oorspronkelijke eenheid van zelf en de ander/het andere is tevens de werkelijke bevrijding van elke beperkende identiteit.

De teksten geven een inleiding, een actuele plaatsbepaling en een kritische discussie van de Advaita Vedânta, vooral in haar visie op het zelf-zijn. Daarbij komen steeds de inhoud en de methode, de relevantie en de problemen, de ervaring, de psychologie, de filosofie en de praktijk aan de orde. Het grootste gedeelte van de discussies is ook in deze bundel opgenomen. Hierin wordt een aantal punten nader besproken. Ten slotte zijn een ‘Kort overzicht van de Upanishaden en de Vedânta’ en een paar klassieke teksten aan het geheel toegevoegd.


Voorwoord
Korte aanduiding van de inhoud van de lezingen
Douwe Tiemersma, Inleiding op het symposium
Bruno Nagel, Toegang tot het zelf. Van de oude Upanishaden tot Shankara
Discussie met Bruno Nagel
Douwe Tiemersma, De actuele betekenis van de Advaita Vedânta
Discussie met Douwe Tiemersma
Otto Duintjer, Herkenning en bedenkingen bij Advaita Vedânta
Discussie met Otto Duintjer
Plenaire discussie
Douwe Tiemersma
Kort overzicht van de Upanishaden en de Vedânta
Twee teksten uit de Upanishaden
Het inzicht in het onderscheid tussen degene die ziet en dat wat gezien wordt (gedeelte)